Εσύ εκεί που νιώθεις φυσιολογικός, εσύ που κατηγορείς τους γύρω σου ως μη φυσιολογικούς, ναι εσύ! Που καταβάθος σκέφτεσαι ότι μπορεί και να μην είσαι τόσο “φυσιολογικός”, αφού γνωρίζεις τα ενδόμυχα σου.
Αναρωτήθηκες καμιά φορά τι είναι φυσιολογικό; Πώς ορίζεται, ποιος το ορίζει και γιατί;
Από το σχολείο μάθαμε να λέμε “αυτός δεν είναι φυσιολογικός”. Βρίσκαμε διάφορες προφάσεις ή γεγονότα όπως, “θέλει να είναι μόνος του”, “διαβάζει όλη μέρα”, “δεν έχει μαλλιά”, “έχει πολύ λεπτή φωνή”, “δεν τρώει κρέας”.
Ο ένας λέγαμε ότι είναι πολύ κοντός, ο άλλος πολύ ψηλός. Αυτός έχει
στραβά δόντια, του άλλου η μητέρα είναι ψυχιατρικό περιστατικό, η Μαρία είναι “μάγισσα”.
Ο Παύλος είναι από διαλυμένη οικογένεια, ο Κώστας μένει με την γιαγιά, το παιδί στην διπλανή τάξη του οποίου δεν θυμάμαι το όνομα, είναι φτωχός.
Ο Γιώργος έχει διαβήτη, ο Γιάννης έκανε χημειοθεραπεία, ο αδελφός του παιδιού απέναντι κάνει ναρκωτικά, ο άλλος έχει περίεργο πρόσωπο και οι αναφορές δεν σταματούν ποτέ, για όλους είχαμε κάτι να πούμε.
Τελικά αν αφαιρέσουμε όλους αυτούς τους “μη φυσιολογικούς” ποιος μένει΄Σίγουρα όχι εσύ!
Το μοναδικό πράγμα που πιστεύαμε στην παιδική μας ηλικία ότι είναι φυσιολογικό
– πέραν από εμάς, αυτό εννοείται – ήταν η οικογένεια μας.
Μεγαλώνοντας αντιληφθήκαμε ότι ούτε αυτή είναι “φυσιολογική”.
Βλέπετε έχει και αυτή τις ιδιαιτερότητες της, τις οποίες κρύβει επιμελώς. Δεν μπορεί λέγαμε, εγώ είμαι φυσιολογικός, όμως ξέραμε πως ούτε εμείς είμαστε φυσιολογικοί, τουλάχιστον όπως ορίζαμε το φυσιολογικό στο μυαλό μας.
Ωριμάζοντας προσπαθούμε να αντιληφθούμε τι είναι το φυσιολογικό και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν ξέρουμε.
Σκεφτόμαστε ότι ίσως ο αυστριακός ψυχίατρος Alfred Adler να είχε δίκαιο όταν έλεγε ότι “Οι μόνοι φυσιολογικοί άνθρωποι είναι αυτοί που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά”.
Σε γενική ομολογία το φυσιολογικό είναι το κοινωνικά αποδεκτό, αυτό που εμπίπτει στον μέσο όρο. Οι κοινωνίες εξάλλου φτιάχτηκαν για να εξυπηρετούν τις ίδιες και την μάζα των μελών τους. Ότι τις φοβίζει δαιμονοποιείται, καταδικάζεται, περιθωριοποιείται.
Το φυσιολογικό είναι κοινωνική εφεύρεση για να μας καλουπώσει στα μέτρα της κοινωνίας και των θεσμών που υπηρετούμε.
Οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ανδρών ήταν φυσιολογικές στην Ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, πριν μερικά χρόνια φτάσαμε στο σημείο να χαρακτηριστούν αρρώστια από την ψυχιατρική κοινότητα και τα εγχειρίδια της. Σήμερα η ομοφυλοφιλία έχει αφαιρεθεί από τις ασθένειες κατόπιν πίεσης από την κοινωνία.
Σε πολλές χώρες θεωρείται κάτι φυσιολογικό και αποδεκτό, αυτή τη στιγμή στις δυτικές κοινωνίες το μη φυσιολογικό είναι να θεωρείς την ομοφυλοφιλία μη φυσιολογική.
Οι κοινωνίες εξελίσσονται, αλλάζουν και μαζί τους αλλάζουν τα “φυσιολογικά” τους πρότυπα.
Αν ρωτήσετε ένα παιδοψυχίατρο θα σας πει ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό ανά εκατό παιδιά το 2% να έχει αυτισμό, το 9% να έχει ΔΕΠΥ, το 1% να έχει δυσθυμία, άλλο 1% αγχώδη διαταραχή κ.ο.κ.
Αφού αυτά τα ποσοστά είναι αναμενόμενα και φυσιολογικά, τότε γιατί τα ίδια τα χαρακτηριστικά των παιδιών δεν θεωρούνται από την κοινωνία φυσιολογικά;
Ναι, μερικά παιδιά χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση, διαφορετικούς τρόπους διδασκαλίας, έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα και διαφορετικές κοινωνικές δεξιότητες.
Στην πορεία μπερδέψαμε το φυσιολογικό με το διαφορετικό. Είναι αλήθεια ότι μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά κάνουν μερικούς ανθρώπους δυσλειτουργικούς στην σύγχρονη κοινωνία, όμως οι ίδιοι αυτοί “ασθενείς” ίσως να διέπρεπαν σε άλλες κοινωνίες, οι οποίες δεν θα τα περιόριζαν στην σύγχρονη αίθουσα διδασκαλίας.
Όπως αναφέρει ο Pete Quily στο άρθρο του 151 θετικά χαρακτηριστικά του ΔΕΠΥ “αν η αρρώστια και η διαταραχή, είναι οι μόνοι φακοί που χρησιμοποιείς για να μας δεις, γιατί μονάχα αυτό ψάχνεις, δεν θα δεις τα θετικά μας χαρακτηριστικά. Αν και είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις μας, δεν μπορείς να ζήσεις μια καλή ζωή με το να επικεντρώνεσαι στα αρνητικά σου. Αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε μεγαλώνει.”
Αν η μάζα των παιδιών ήταν υπερκινητικά απλά θα το αποδεχόμασταν χωρίς να τους χορηγούμε φαρμακευτικά σκευάσματα και θα προσπαθούσαμε να διαφοροποιήσουμε τις μεθόδους διδασκαλίας μας.
Αν το φυσιολογικό καθορίζεται από το αναμενόμενο, οι αναμενόμενες εξαιρέσεις δεν είναι φυσιολογικές;
Το ταμπέλωμα και οι διαταραχές
Αλήθεια με τόσες ταμπέλες που κυκλοφορούν και τόσες διαγνώσεις είναι κανείς καλά; Είναι κάποιος φυσιολογικός; Και αν είναι, αφού αυτό τον κάνει την εξαίρεση, γιατί να μην είναι αυτός ο μη φυσιολογικός;
Τι πιο αφύσικο από το να είσαι φυσιολογικός σε ένα κόσμο που κανένας δεν είναι φυσιολογικός;
Τι σημαίνει να έχεις αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας πέραν από μερικές ιδιοτροπίες στον χαρακτήρα σου; Γιατί αυτό πρέπει να σε στιγματίζει κοινωνικά περισσότερο από άλλες ιδιοτροπίες στη συμπεριφορά;
Ναι, οι ταμπέλες είναι χρήσιμες για βοηθούν τους ειδικούς να συνεννοούνται μεταξύ τους. Τους συγγενείς να αντιλαμβάνονται περί τίνος πρόκειται· πού πρέπει να δώσουν σημασία και τι πρέπει να διαβάσουν για να κατανοήσουν καλύτερα τον άνθρωπο τους.
Τους υπόλοιπους όμως οι ταμπέλες δεν μας δίνουν το δικαίωμα να στιγματίζουμε και να χλευάζουμε. Αν δεν μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό, θα πρέπει να θυμόμαστε, πως το μόνο που χρειάζεται για να ταμπελωθούμε είναι απλά να επισκεφτούμε ένα ειδικό.
Αφού σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμό Υγείας, υγεία είναι «η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας».
Με αυτό τον ορισμό δεν ξέρουμε πόσοι και για πόσο μπορούμε να ήμαστε υγιείς. Τελικά ίσως ο υγιής να είναι απλά αυτός που δεν έχει ερευνηθεί.
Μερικές φορές ή διάγνωση μπορεί να είναι επικίνδυνη. Όπως αναφέρει ο Allen Frances “Οι χαρακτηρισμοί μπορούν να δημιουργήσουν αυτο-εκπληρούμενες προφητείες”. Δηλαδή το ταμπέλωμα οδηγεί τους “ασθενείς” σε μίμηση της ασθένειας τους. Αφού μάθουν τις συμπεριφορές που αναμένονται από αυτούς τις ακολουθούν.
Μπορεί μερικοί άνθρωποι να είναι πολύ δύσκολοι στον χειρισμό, να μην μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους· το άρθρο δεν καταπιάνεται με αυτές τις περιπτώσεις. Αυτές οι εξαιρέσεις των εξαιρέσεων είναι άνθρωποι που συνήθως πάσχουν από βαρείες ανίατες ιατρικές ή ψυχιατρικές διαταραχές. Σε αυτά τα άτομα θα πρέπει να δείξουμε αγάπη, να τους παρέχουμε την μέγιστη φροντίδα που τους αναλογεί και να τους αποδεχτούμε για αυτό που είναι, το οποίο δεν έχουν επιλέξει να είναι.
Δεν υπάρχει νόρμα για το “Νόρμαλ”
– Allen Frances
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει νόρμα για το “Νόρμαλ”, αυτά που θεωρούμε φυσιολογικά είναι όλα ανθρώπινες δημιουργίες.
Η εκάστοτε κοινωνία είχε τα δικά της πράγματα που θεωρούσε φυσιολογικά, τα περισσότερα εξ αυτών έχουν αλλάξει και τα φυσιολογικά του τότε, τώρα θεωρούνται μη φυσιολογικά έως και γελοία.
Όπως αναφέρει ο Allen Frances στο εξαιρετικό βιβλίο του, η διάσωση του φυσιολογικού “Πρέπει να συμφιλιωθούμε με το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένα απλό κριτήριο που θα μας βοηθούσε ν’ αποφανθούμε πόσοι από εμάς είναι μη φυσιολογικοί”.
Εάν αυτό που είμαστε ή αυτό που κάνουμε δεν βλάπτει κανένα ούτε τον εαυτό μας τότε αυτό πρέπει είναι σίγουρα αποδεκτό. Επειδή συνήθως κανείς άλλος εκτός από τον εαυτό μας δεν μπορεί να ορίσει και να επιβάλει το τι είναι καλό για εμάς – χωρίς να παραβιάζει την ελευθερία μας – αυτό που θα πρέπει να γίνεται αποδεκτό είναι αυτό που δεν παραβιάζει και περιορίζει τις ελευθερίες των άλλων μελών της κοινωνίας. Όπως αναφέρει ο John Stuart Mill «ο μοναδικός σκοπός για τον οποίο δύναται να ασκηθεί δικαιωματικά η εξουσία πάνω σε οποιοδήποτε μέλος μιας πολιτισμένης κοινότητας, ενάντια στη θέληση του, είναι να προληφθεί η βλάβη στους άλλους. Το δικό του καλό, είτε σωματικό είτε ηθικό, δεν συνιστά επαρκή προϋπόθεση».
Το γεγονός ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου καταδικάζει ότι δεν θεωρεί φυσιολογικό, μας γεμίζει με άγχος. Αν οι επιθυμίες μας εμπίπτουν σε αυτές της μειοψηφίας, φοβόμαστε ότι θα κακοχαρακτηριστούμε και θα στιγματιστούμε.
Το άγχος και ο φόβος μας κάνει να μην ζούμε την ζωή που θα θέλαμε να ζήσουμε. Μιμούμαστε κάτι που δεν είμαστε και ζούμε την ζωή που η κοινωνία όρισε για εμάς.
Αρχίζουμε να ζηλεύουμε και να δακτυλοδείχνουμε αυτούς που ζουν όσα εμείς δεν είχαμε το θάρρος να ζήσουμε και που τώρα εμείς δεν θεωρούμε φυσιολογικά.
Πόσοι άνθρωποι στιγματίστηκαν και καταδικάστηκαν για τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις;
Η κοινωνία έχει εκλεπτύνει τις αντιδράσεις της στα μη φυσιολογικά άτομα. Δεν τους καίει πλέον στην πυρά, δεν τους περνά, επισήμως τουλάχιστο, από την ιερά εξέταση.
Το εκλεπτυσμένο σε αυτή την περίπτωση δεν σημαίνει μη βάρβαρο.
Σημαίνει ότι κάνει αυτό που κάνει για να φαίνεται και όχι να είναι πολιτισμένο. Εξάλλου, το τι θεωρούμε πολιτισμένο έχει να κάνει με το επίπεδο του πολιτισμού μας.
Στο κάτω κάτω μπορεί και να κατηγορηθούμε σαν ρατσιστές αν δεν είμαστε προσεκτικοί και σε καμιά περίπτωση δεν θα το θέλαμε αυτό – αυτή την εποχή θέλουμε να ήμαστε ρατσιστές αλλά να μην το ξέρουν οι άλλοι.
Έχουμε βαφτίσει ένα σωρό πράγματα μη φυσιολογικά γιατί ουσιαστικά δεν ανεχόμαστε την διαφορετικότητα. Στιγματίζουμε ανθρώπους και συμπεριφορές που είναι καθόλα αναμενόμενες, που δεν βλάπτουν κανένα. Ξεχνάμε ότι τα ποσοστά είναι αμείλικτα και όλοι μπορούσαμε να είμαστε ή να γίνουμε η εξαίρεση.
Δεν έχουμε εγγύηση για το μέλλον ή για τα παιδιά μας. Οι εξαιρέσεις δεν είναι και τόσο μεγάλες εξαιρέσεις αν προστεθούν όλες μαζί, τις περισσότερες φορές αρκεί να ψάξουμε για να δούμε σε ποια ανήκουμε.
Είναι αμφίβολο αν η λέξη φυσιολογικό όσο αφορά τον άνθρωπο και τις συμπεριφορές του έχει κάποια αντικειμενική χρήση. Το φυσιολογικό για τον καθένα μας είναι κάτι διαφορετικό, έχει να κάνει με τις καταβολές μας, με την κοινωνία μας, τα βιώματα μας, την οικογένεια και την θρησκεία.
Όλοι είμαστε υπό μία έννοια φυσιολογικοί και όλοι είμαστε μη φυσιολογικοί.
Γράφει:
Παύλος Κωνσταντίνου
Όσοι θέλετε να αναδημοσιεύσετε κάποιο άρθρο, παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας.
- Οδηγός για θηρευτές ονείρων - 8 Αυγούστου, 2023
- Αριστερά ή Δεξιά, το αιώνιο πρόβλημα - 22 Ιουνίου, 2023
- Η γραμμή τερματισμού - 28 Νοεμβρίου, 2022
τροφή για σκέψη