Διάλογος Αθηναίων – Μηλίων: Το δίκαιο του ισχυροτέρου

Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, ο οποίος διεξήχθη από το 431 μέχρι το 404 π.Χ., το έτος 416 π.Χ., οι Αθηναίοι έκαναν εισβολή στο νησί της Μήλου και απαίτησαν την παράδοση του νησιού. Ήταν βέβαιο ότι οι Μήλιοι, σε μια σύγκρουση με τους Αθηναίους, θα καταστρέφονταν. Το συγκεκριμένο επεισόδιο το εξιστορεί ο Θουκυδίδης.

Οι Αθηναίοι προσπάθησαν να πείσουν τους Μηλίους ότι είναι προς όφελος και των δύο να παραδοθούν, αφού με αυτό τον τρόπο και οι Αθηναίοι αλλά και οι Μήλιοι θα αποκόμιζαν το μέγιστο δυνατό όφελος. Οι Μήλιοι θα απέφευγαν την καταστροφή, ενώ οι Αθηναίοι θα επωφελούνταν από τη μη αιματοχυσία και την υποδούλωση μιας ακέραιας πόλης, αφού αυτό θα τους επέτρεπε να εκμεταλλευτούν καλύτερα τους πόρους της.

Φαίνεται ότι δεν υπήρχε άλλος λόγος ή αιτία για την απόβαση των Αθηναίων στην Μήλο, παρά μονάχα η επεκτατική πολιτική των Αθηναίων, οι οποίοι ήθελαν να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στη θάλασσα με κάθε τρόπο και μέσο. Δεν υπήρχαν ηθικά επιχειρήματα τα οποία θα μπορούσαν να τους πείσουν για το αντίθετο.

Η βασική αρχή στην οποία κινείται ο διάλογος είναι η πίστη των Αθηναίων ότι η δύναμη και η βία, την οποία μπορεί να επιβάλει ο ισχυρότερος, είναι ένας φυσικός νόμος και μάλιστα

ο ισχυρότερος ρυθμιστής των ανθρωπίνων σχέσεων. Οι Αθηναίοι υποστηρίζουν ότι οι πράξεις τους κινούνται στην βάση ενός καθολικού νόμου της φύσης, τον οποίο δεν θέσπισαν οι ίδιοι και ο οποίος καθοδηγεί τις πράξεις των ανθρώπων. Συγκεκριμένα αναφέρουν: «στις ανθρώπινες σχέσεις, τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του». Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι πράξεις τους δεν μπορούν να καταδικαστούν ούτε από τους ανθρώπους αλλά ούτε και από τους θεούς.

Ο διάλογος μπορεί να είναι η ηχώ μιας αιώνιας σύγκρουσης ανάμεσα στην ανθρώπινη ελπίδα για δικαιοσύνη και την ωμή πραγματικότητα της πολιτικής καταπίεσης, η οποία αποσκοπεί μονάχα στο να ικανοποιήσει το συμφέρον του ισχυροτέρου, ένα θέμα που παραμένει επίκαιρο και στον κόσμο μας σήμερα.

Ο Θουκυδίδης από την άλλη, θεωρείται από πολλούς ο πατέρας του ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις, αφού ο διάλογος των Αθηναίων και των Μηλίων μπορεί να ερμηνευτεί ως μια διακήρυξη μιας ρεαλιστικής θεώρησης στις διεθνείς σχέσεις. Στον πυρήνα του πολιτικού ρεαλισμού βρίσκεται η ιδέα ότι οι πολιτικές αποφάσεις καθοδηγούνται από την εθνική ασφάλεια και το συμφέρον του ισχυρού, παρά από οποιεσδήποτε ηθικές ή ιδεολογικές αρχές.

Το αποτέλεσμα της αποβίβασης των Αθηναίων έφερε τελικά την καταστροφή της Μήλου, αφού οι Μήλιοι αρνήθηκαν να συνθηκολογήσουν, ενώ οι Αθηναίοι «σκότωσαν όσους ενήλικες άνδρες Μηλίους έπιασαν και έκαναν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Στο νησί εγκαταστάθηκαν οι ίδιοι, στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους άποικους».

Ο διάλογος των Μηλίων με τους Αθηναίους είναι ένα από τα γνωστότερα και δραματικότερα επεισόδια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πέρα από τα έντονα συναισθήματα που προκαλεί, έχει εξαιρετική σημασία για κάθε λάτρη της παγκόσμιας ιστορίας, της ηθικής, του διεθνούς δικαίου αλλά και για κάθε μελετητή της ανθρώπινης φύσης.

Μπορείτε να μάθετε πολύ περισσότερα για τον διάλογο καθώς και να τον ακούσετε ολόκληρο στο ακόλουθο βίντεο:

Όσοι θέλετε να αναδημοσιεύσετε κάποιο άρθρο, παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας.